خزرنگار / در جریان بررسی نقش مذهب در گرایش به مصرف مواد مخدر ، نتایج تحقیقات چه در بعد کلان و چه در بعد خرد ، نشان می دهد با افزایش میزان جهت گیري مذهبی درون سو و خودمهارگري که خود حاصل الفت درونی با باریتعالی و شناخت قابل قبول از کلیات نظام آفرینش و هویت خود است ، کاهش معناداري در آمادگی اعتیاد به مواد مخدر مشاهده می شود ، زیرا این میزان از این خود آگاهی می تواند بار مسئولیتی از خودمراقبتی را به فرد تحمیل کند .

به قلم: حدیثه فلاح کریمی

با افزایش سوءمصرف مواد در جهان، کشورها هزینه قابل توجهی را در نتیجه خسارت ناشی از آن مانند اثرات مخرب بر سلامت و افزایش جرم و جنایت و مرگ و میر در جامعه متقبل می شوند ، بنابراین با در نظرگرفتن اعتیاد به عنوان یک بیماري جـمی،روانی، اجتماعی و معنوي در زمینه وابسـتگی بـه مواد مخدر عوامل گوناگونی درگیر هستند .

رواج فزاینده استعمال مواد مخدر در افراد جامعه به ویژه جوانان ، اجراي سیاست های پیشگیرانه در حوزه اعتیاد را ضرورت می بخشد و لازم است به منظور درك بهتر عوامل خطرآفرین و ارکان محافظتی در ارتباط با سوءمصرف مواد مخدر ، برنامه هاي پیشگیرانه و مداخله اي تعریف شود.

در این میان برخی از مولفه ها بـه عنوان عوامل حمایت کننده و برخی دیگر به عنوان عوامل خطرآفرین، اعتیاد به مواد مخدر را تحت تأثیر قرار می دهد. یکی از عوامل حمایت کننده “مذهب” است که در برخی از مطالعات از آن به عنوان سپري در مقابل وابستگی به مـواد یاد می شود . در واقع انتظار می رود دین به عنوان یکی از منابع اصلی ارزش و اخلاقیات افراد جامعه، از طریق برقراري اموري مانند نظم اخلاقی، تدارك فرصت هایی براي به دست آوردن شایستگی هاي یاد گرفته شده و تهیه قوانین اجتماعی، سوءمصرف مواد و بهبودي از آن را تحت تأثیر قرار دهد .

با در نظرگیري مذهب بـه عنوان یک عامل حفاظتی یا بهبودبخش، انتظار می رود سطوح بالاي مذهبی بودن از افراد در مقابل تأثیرات منفی تجربیات یا ویژگی هایی که آنها را در معـرض خطر رفتارهاي سازش ناپذیر یا مشکلات روانشناختی قرار می دهد، حفاظت کند.

در واقع مذهب می تواند جریان مقابله اي اضافی یا مؤثرتري را براي حل مشکلات شناختی، هیجانی و عوامل تنش زای بین فردي فراهم کند .

تحقیقات گسترده ای جهت بررسی ارتباط مذهب و گرایش به مواد مخدر و رفتارهای غیر عرف صورت گرفته و به اتفاق در تمام نتایج تحقیق مشخص شده که مذهبی بودن به میزان قابل توجهی خودمهارگري نسبت به ناهنجاری های تعریف شده برای جوامع را به همراه دارد.

در جریان بررسی نقش مذهب در گرایش به مصرف مواد مخدر ، نتایج تحقیقات چه در بعد کلان و چه در بعد خرد ، نشان می دهد با افزایش میزان جهت گیري مذهبی درون سو و خودمهارگري که خود حاصل الفت درونی با باریتعالی و شناخت قابل قبول از کلیات نظام آفرینش و هویت خود است ، کاهش معناداري در آمادگی اعتیاد به مواد مخدر مشاهده می شود ، زیرا این میزان از این خود آگاهی می تواند بار مسئولیتی از خودمراقبتی را به فرد تحمیل کند .

در باب تاثیر آموزه هاي مذهبی در تحکیم و تقویت بنیان خانواده نیز ، توجه ویژه به نقش والدین در تربیت اخلاقی و معنوي می تواند در پیشگیري از رفتارهاي پرخطر و ناسالم فرزندان نقش داشته باشد . همچنین در خانواده اي که التزام عملی بـه اعتقادات و عبادات وجود دارد، والدین از طریق فـراهم کردن الگویی عینی براي فرزندانشان، می توانند نقش موثری در گرایش فرزندان به عبادت و معنویت ناب و بر حذر داشتن آنها از انحرافات داشـته باشند.

باید با جدیت و قاطعانه بیان کرد که با توجه به يافته هاي پژوهش ، لازم است براي ارتقاي سطح اعتقادات مذهبي جوانان تقويت گرايش هاي مذهبي و معنوي در برنامه هاي آموزش مهارت هاي زندگي در تمامی مراکز آموزشی از پیش دبستان تا دانشگاه گنجانده شود. همچنين ضرورت دارد در مؤسسات ترك اعتياد جهت كمك به دروني كردن ارزش ها در افراد و هم چنين تقويت مركز كنترل دروني آنها تلاشی موثر در قالب آموزشی هدفمند و اصولی صورت گيرد .

در اين مبارزات پيشگيرانه و درمانگر، ارتباطات و رسانه هاي ارتباطي از مهم ترين عناصر محسوب می شود چرا كه بدون برنامه ريزي براي ايجاد يك ارتباط صحيح و مناسب ،پيام هاي مبارزه به مخاطبان نخواهد رسيد و آن ها نمی توانند در نگرش ها و عقايد مخاطبان خود تغييرات لازم را ايجاد نمايند.

از اینرو لازم است با استفاده از ابزار رسانه و بهره گیری از دانش کارشناسان سه حوزه رونشناسی ، مذهبی و رسانه نسبت به اجرای سیاستی مناسب و عملیاتی اقدام کرد و نتایج حاصل از اقدامات را هر چند کوچک به بررسی و گفت و گو گذاشت.