به قلم: حدیثه فلاح کریمی

“پایداری” مهمترین ارزش در انجام فعالیت های بشری به شمار می آید. آن نوع از گردشگری که به حفاظت از محیط زیست و کیفیت افزایی محیطی کمک کند، به ساختارها و ایستارهای اجتماعی، فرهنگی جوامع میزبان احترام گذارد و تمامی دست اندرکاران آن از فرصت های درآمدزای پایدار بهره مند شوند، به عنوان “گردشگری پایدار” شناخته می شود.

گردشگری ورزشی به عنوان صنعتی پیشرو در بسیاری از کشورهای دنیاست که با رشد پیش بینی شده ای معادل ۱۰ درصد در سال در حال اوج گیری و توسعه است . با توجه به قابلیت ها و ظرفیت های فراوان در جذب گردشگر ورزشی در ایران و منافع مختلف آن اعم از توسعه ورزشی، اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی، و سیاسی می توان از آن با عنوان رکن گردشگری پایدار یاد کرد.

گردشگری ورزشی به دلیل اینکه به زبان یا فرهنگی خاص محدود نیست و همه فرهنگ ها را دربرمی گیرد برای مناطقی که به دلایل خاصی در جذب گردشگر ناموفق بوده اند، بستری مناسب را فراهم می سازد.

علاوه بر ارزآوری قابل توجه این شاخه از گردشگری برای کشورهای میزبان رقابت های بین المللی و جهانی، ایجاد غرور ملی و منطقه ای، وجدان کاری و سختکوشی، احترام به قانون و قانون پذیری، حس رقابت و انگیزه پیشرفت ماحصل توسعه گردشگری ورزشی خواهد بود.

به یقین در استانی که ورزش های تعالی یافته آن با طبیعت سر و کار دارد، تنها فراهم ساختن زیرساختهای گردشگری ورزشی با تکیه بر مطالعات گسترده راهگشای خوبی برای رونق در ابعاد مختلف خواهد بود.

با توجه به منابع موجود در گیلان و امتیازات طبیعی و ورزشی بی شمار آن برای جذب گردشگران ورزشی می توان راه را برای توسعه این صنعت گشود و باتوجه به رشد جمعیت برای غنی سازی اوقات فراغت خانواده ها برنامه ریزی های بسیاری صورت داد.

در استانی که ورزش های تعالی یافته آن با طبیعت سر و کار دارد،تنها فراهم ساختن زیرساختهای گردشگری ورزشی با تکیه بر مطالعات گسترده راهگشای خوبی برای رونق در ابعاد مختلف خواهد بود.

از جمله این ظرفیت ها ، نواحی ساحلی گیلان است که با بهره مندی از جاذبه های طبیعی و همچنین برخورداری از سواحل ماسه ای و مناظر زیبا می تواند یکی از بزرگترین کانون های گردشگری ساحلی باشد. با وجود اینکه بیش از یک دهه از ایجاد مقاصد گردشگری ساحلی در استان گیلان می گذرد اما این مقاصد نتوانسته اند به سطح قابل قبولی از توسعه دست یابند ؛ چرا که وفقیت در توسعه گردشگری ساحلی، نیازمند برنامه ریزی راهبردی است.

واگذاری متمرکز امور گردشگری ساحلی به وازت میراث فرهنگی ، گردشگری و صنایع دستی و نیز مشارکت دادن فعالان بخش خصوصی برای ایجاد و توسعه امکانات مناسب در مقاصد گردشگری ساحلی در کنار بازاریابی کارآمد ، تخصیص تسهیلات مالی و تسهیل فرآیند اخذ مجوز جهت ایجاد مشاغل مرتبط با گردشگری ساحلی توسط جوامع محلی خصوصی و حمایت از تشکل های مردم نهاد در جهت آموزش و ارتقاء فرهنگ زیست محیطی از تنها بخشی از اقدامات لازم الاجراست که هزینه بالایی را برای دولت به همراه ندارد.

گردشگری سلامت به عنوان یکی از حوزه های نوین گردشگری مدرن و دارای ظرفیت در گیلان است که با توسعه گردشگری ورزشی مفهومی تنگاتنگ دارد ، بگونه ای که با پرداختن به ارکان و مضامین گردشگری ورزشی دستاوردهای مطلوبی در حوزه سلامت محقق می شود که می توان از آن به عنوان گردشگری سلامت یاد کرد. توسعه گردشگری میان رشته ای سلامت و ورزش ، نیاز مبرم به ایجاد نگرش مطلوب از مقصد دارد. بدین منظور می توان از اصول بازاریابی اجتماعی به منظور توسعه تصویر مطلوب از مقصد در ذهن گردشگران بهره برد.

ایجاد دهکده سلامت و طبیعت درمانی بخشی از گردشگری سلامت محسوب می شود که بعنوان راهکاری نوین در جهت ارتقاء سلامت روانی شهروندان به شمار می آید. این مجموعه می‌تواند در اندازه‌های متفاوت و بسته به حجم سرمایه‌گذاری و اهداف استراتژیک سرمایه‌گذاران ساخته شود. در واقع یک دهکده سلامت کامل می‌تواند به تمام زمینه‌های مرتبط با سلامت بپردازد و تمام نیازهای سلامتی یک جامعه را برآورده کند.

تور گردشگری پیاده که نوعی از گردشگری فرهنگی به حساب می آید، روشی است که به تحقق گردشگری پایدار کمک می‌کند ، اما این نوع گردشگری به رغم گسترشی که در مناطق شهری گردشگر پذیر دنیا داشته، در ایران کمتر مورد توجه است و آن چه به عنوان تور گردشگری پیاده در کشور ما معرفی شده محدود به سفرهای پیاده گردشگری یا راهپیمایی های خارج از محیط شهری است.

بازی های بومی محلی از دیگر ظرفیت های گردشگری ورزشی است که با طراوت و شادابی حاصل از تعامل و کنشگری مردمی حین انجام بازی ، به نوعی پویایی و تحرک را برای شهروندان و روستاییان به ارمغان می‌آورد، زیرا با وجود فقدان زیرساخت‌های مناسب فیزیکی و مدیریتی جهت برگزاری پرشور این بازی ها در بافت شهر و روستا، علاقه‌مندان خودجوش این چالش‌ها را دفع کرده و علاوه بر برگزاری آن در محیط خانوادگی، گاهی دامنه نفوذ آن را به فضاهای شهری و روستایی می‌کشانند.

ضرورت سازماندهی و مدیریت چنین فرصت‌هایی برای متولیان امور زمانی مضاعف می‌‌شود که امکان برگزاری جشنوارهایی هدفمند را در بین سنین مختلف ذینفعان و در مناطق جغرافیایی شاخص این بازی‌های بومی و محلی تدارک دید و با این رویکرد زمینه شکوفایی و ترویج گردشگری مبتنی بر بازی های مذکور را با رویکرد برندسازی منطقه‌ای بازی های موجود رونق بخشید و چالش‌ها و تهدیدهای احتمالی ناشی از بی توجهی نسبت به ساماندهی آن را تعدیل و مدیریت کرد.

اهمیت خاص این امر، زمانی آشکار می‌شود که در جوار پتانسیل‌ها و ظرفیت‌های متعدد گردشگری تاریخی، طبیعت‌گردی شهری و روستایی و… ضمن احیای فرهنگ شفاهی و دانش بومی حلقه‌های مفقوده زنجیره ارزش خدمات گردشگری را در مناطق هدف با مدیریت این بازی ها ترمیم و تکمیل کرد و عناصر زیست‌بوم گردشگری منطقه‌ای را با بازی های مذکور جذاب و متنوع‌تر کرد تا ماندگاری گردشگر در این زیست‌بوم‌ها تثبیت و رونق اقتصادی مناطق هدف بازی های بومی و محلی بیشتر شود.

به رغم همه این مطالب ، باید توجه داشت که برای رسیدن به این امر توسعه ورزشی فراموش کرد که ورزش تنها وسیله سرگرمی نیست، بلکه سلامت و بهداشت فردی و اجتماعی یک جامعه را نیز در بر می‌ گیرد، بعد از آن با اختصاص بودجه‌ ای مناسب، تاسیسات و امکانات زیربنایی متناسب با شرایط جغرافیایی و اقلیمی هر منطقه ایجاد شود.

بر اساس مطالعات و امکان سنجی های صورت گرفته باید تلاش نمود تا سازمان‌ها و دستگاه‌های اجرایی استان گیلان به گونه‌ای منظم و مستمر بخشی از وقت خود را در زمینه‌ موضوعات گردشگری ورزشی اختصاص دهند و همچنین به دنبال اهدافی همچون ایجاد و گسترش تعاملات بین سازمانی با رویکرد ارتقای توانمندی گردشگری ورزشی، شناسایی نخبگان و صاحب نظر در حوزه ورزش و نیز بررسی نقش توسعه پایدار گردشگری ورزشی در ایجاد همبستگی اجتماعی، ارتقای شور و نشاط در جامعه و امنیت عمومی باشند.