بسترهای فضای مجازی امروز به ویترینی برای نمایش تجل و خودنمایی بر مدار زندگی را به نمایش گذاشته و افراد متعدد از لایه های مختلف را مجذوب زرق و برق کاذب خود نموده ، چنانکه حیات بسیاری از افراد جامعه به ویژه جوانان از محیط واقعی منفک و به فضای مجازی پیوند خورده است.

به قلم: نفیسه فلاح کریمی

فضای پر زرق و برق مجازی امروز آنقدر جان گرفته که از دنیای واقعی جذاب تر شده و افرادی با دو روی سکه متفاوت با واقعیتی غیر ملموس در حال کنترل واقعیت های زندگی دیگر افراد شده است.

جذابیت های فضای مجازی که امروز همه اقشار و همه لایه های اجتماعی را در برگرفته ، هر روز وسعتی فزونتر دارد و به سبب همین خاصیت تنوع ، رنگ و لعاب دلبرانه و نیز روی دایره همه چیز به عنصری مهم برای تاثیرگذاری اجتماعی تبدیل شده است.

شبکه های اجتماعی سبب شده اند تا افراد پا در دنیایی بگذارند که آغشته به خودنمایی و مادی گرایی است؛ دنیایی خوش آب و رنگ که برخی از افراد را ساعت‌ها درگیر خود نموده یا بهتر است بگوییم دنیایی از لایک و تعامل‌های نه چندان مؤثر که حسابی داغ است.

در این دنیا تجملات و خودنمایی حرف اول و آخر را می‌زند؛ زمانی که تصاویری از یک سفر عاشقانه به شمال و یا اقامت در یک هتل پنج ستاره در دسترس باشد، فضا نیز برای خودنمایی کاملاً فراهم است.

افرادی که حتی از گوشه و کنار ویلای خود، خودروهای لوکس و حتی غذاهای لاکچری ساده نمی‌گذرند و تا زمانی که تنور خودنمایی داغ است هر آنچه که زیر چنته دارند را رو می‌کنند تا از قافله چشم و هم چشمی‌ها عقب نباشند.

فضایی که خودنمایی و از یاد بردن عفاف عمومی، تیشه بر ریشه اصالت خانوادگی و ارزش‌های اجتماعی می‌زند؛ دنیایی آغشته به خودنمایی که افراد در پی آن هستند تا به وسیله خودنمایی‌های چند روزه، خود را از دیگران برتر نشان دهند.

گرچه اینستاگرام مزیت‌های فراوانی برای رشد کسب و کارها داشته است و با تعداد کاربران بالا، مخصوصاً در ۲ سال اخیر و با توجه به شرایط کرونایی در سراسر جهان که کسب و کارها از رونق افتاده است و بیشتر مردم متمایل به خرید و فروش‌های اینترنتی دارند می‌تواند بستر مناسبی برای کاربران ایجاد کند اما نباید از بلاهایی که می‌تواند گریبان‌گیر کاربران باشد غافل شد تا آنجا که می‌تواند عوارض روحی- روانی بالایی نیز به همراه داشته باشد.

یکی از این مضرات، دامن زدن به مقایسه‌های اجتماعی است که کاربران آن گاهی ساعت‌ها خود را درگیر زندگی کسانی که قطعاً دستخوش تحریف‌های بالایی هستند و صرف هدفی که می‌خواهند به این برسند درگیر می‌کنند.

همین موضوع می‌تواند یک حس ناکافی بودن و نادرست از زندگی خود به فرد بیننده انتقال دهد؛ از ظواهر زندگی گرفته تا مسائل شخصی او که اکثراً این حس را در کاربران به وجود می‌آورد که زندگی‌شان ایده‌آل نیست و کاربر حس بدی نسبت به خود پیدا می‌کند که چرا من آنقدر خوب و کافی نیستم یا زندگی من برای من کافی نیست.

همین مسئله باعث منفی بین شدن و کمبود انگیزه در زندگی می‌شود که می‌تواند فرد را به انزوا بکشاند و باعث کم‌رنگ شدن ارتباطات اجتماعی در سایه از بین رفتن اعتماد به نفس کاربران می‌شود که در اکثر مواقع، منجر به افسردگی و اضطراب در بین افراد می‌شود که با ایجاد اختلال، زندگی نرمال فرد را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد.

چک کردن لایک، کامنت‌ها و تعامل‌های نه چندان مؤثر دقت زیادی از کاربران خواهد گرفت و فرد بدون اینکه متوجه باشد غرق در این دنیای خوش آب و رنگ خواهد شد؛ حال بماند تأثیر نهایی در طول روز، بسته به پاسخ‌های مثبت و منفی گرفته شده ناشی از گشتن در این فضای مجازی است.

متأسفانه افرادی که به اینستاگرام اعتیاد پیدا کرده‌اند همواره از این نگران هستند که پستی را از دست بدهند و آن‌را لایک نکنند یا بر عکس این ماجرا می‌تواند اتفاق بیفتد که برای همیشه صفحه خود را باز گذاشته و ساعت‌های طولانی درگیر این مسئله هستند که ظاهراً سندروم Fomo ( ترس از دست دادن ) با توجه به شرایط گفته شده رواج پیدا کرده است.

در نهایت کاربرانی که تحت تأثیر شخصیت‌های اینستاگرامی هستند باید باور کنند که زندگی واقعی آن‌ها نیز مثل من و شماست و آن‌ها هم درگیری‌های روزمره دارند اما خیلی از آن‌ها لذت‌های اصلی زندگی را در قبال درگیری‌های اینترنتی از دست می‌دهند.

تمامی این پیامدهای منفی از ماهیت این شبکه اجتماعی یا هر شبکه اجتماعی دیگری ناشی می‌شود؛ یعنی نمی‌توان گفت اینستاگرام سبب افسردگی یا اختلالات دیگر می‌شود بلکه نحوه استفاده کاربران می‌تواند زندگی اجتماعی یا شخصی ما را دستخوش پیامدهای نامناسب کنند.